Բույսերի և կենդանիների խնամք գործունեության դասընթացը ղեկավարելու հայտ

Միջին դպրոցի հարգելի սովորողներ, սիրով տեղեկացնում եմ, որ սեպտեմբերից Միջին դպրոցում  գործելու է   բույսերի և կենդանիների խնմաք ընտրության դասընթացը, հետևյալ ծրագրի  համապատասխան:Խումբը իրականացնելու է տարբեր հետաքրքիր նախագծեր՝մարմարյա  սրահի , ներքին բակի , պատշգամբների բույսերի համալրում, ակվարիումային ձկների բազմացում և խնամք  :Կազմակերպում ենք ճամփորդություններ, ուսումնասիրում տեղանքի բույսերը, տնկում կտրոններ՝սածիլներ ստանալու նպատակով, կազմակերպում ենք սերմնահավաք և շատ այլ արդունավետ և ուսուցանող աշխատանքներ:
Ցանկացողները կարող են դիմել ինձ՝  Անուշ Ասատրյանին այս հասցեով՝ a.asatryan@mskh.am:

Բույսերի և կենդանիների խնամք գործունեության դասընթացի ծրագիր

Թեմա	Գործնական աշխատանք	Ժամերի քանակ
1.	Բույսերի դասակարգում 1.Թագավորություն, ենթաթագավորություն, բաժին, դաս, կարգ, ընտանիք, ցեղ, տեսակ 2.ենթաթագավորություն- ստորակարգ բույսեր(ջրիմուռներ), բարձրակարգ բույսեր(մամոռներ, պտերներ, ձիաձետեր, գետնամուշկեր, մերկասերմեր, ծածկասերմեր)	Ծանոթացում շրջապատող բնության, բույսերի տեսակների հետ	2
2.	Բույսերի կենսական ձևերը- ծառեր, թփեր, խոտաբույսեր, միամյա, երկամյա, բազմայա		2
3.	Բույսերի բջջային կառուցվածքը-թաղանթ, ցիտոպլազմա, կորիզ, բջջահյութ, վակուոլ,պլաստիդներ, ցելյուլոզ	Հետազոտել բուսական բջջի կառուցվածքը լույսային մանրադիտակով	4
4.	Ինչ է հյուսվածք, հյուսվածքի կառուցվածք-ծածկող, փոխադրող, հիմնական, արտազատող, մեխանիկական հյուսվածքներ		2
5.	Արմատի նշանակությունը բույսի կյանքում, արմատային համակարգի տեսակները և ձևերը:		2
6.	Արմատների ձևափոխությունները 1.արմատապտուղներ, արմատապալարներ, բակտերային պալարներ արմատների վրա, օդային արմատներ 2. դրանց կիրառումը բույսերի բազմացման պրոցեսում	Գործնական աշխատանք բակում, պարտեզում, ջերմոցում	4
7.	Տերևի բջջային կառուցվածքը-տերևամաշկ, հերձանցքային բջիջներ, տերևամիս, սյունաձև հյուսվածք,սպունգաձև հյուսվածք, ջիղ,մաղանման խողովակներ, քլորոպլաստ, քլորոֆիլ	Հետազոտել տերևի  կառուցվածքը լուսային մանրադիտակով	4

8.	Օրգանական նյութերի առաջացումը տերևներում(բույսերի գործառույթները) 1.ֆոտոսինթեզ 2.թթվածին 3.ածխաթթու գազ 4.օսլա	1.       փորձ - Ֆոտոսինթեզի համար ածխաթթու գազի անհրաժեշտությունը 2.       օսլայի առաջացումը կանաչ տերևներում լույսի տակ	4
9.	Ցողունի ներքին կառուցվածքը 1.կեղև 2.կամբիում 3.մաղանման խողովակներ 4.ջրատար անոթներ 5.միջուկային ճառագայթներ		2
10.	Ցողունի արտաքին կառուցվածքը և ֆունկցիաները 1.սողացող,փաթաթվող, մագլցող  ցողուն 2.կարճացած, երկարացած, խոտային ցողուն 3.ցողունի աճը հաստությամբ, տարեկան օղակներ	Բակի, պարտեզների, ջերմոցային բույսերի ցողուների հետազոտման աշխատանքներ	2
11.	Ընձյուղի կառուցվածքը և ֆունկցիաները 1.գագաթային, կողային բողբոջներ 2.վեգետատիվ ընձյուղ 3.ծաղկի ընձյուղ 4. ձևափոխված ընդյուղներ-կոճղարմատ, պալար, սոխուկ	Բողբոջների հետազոտման աշխատանքներ բակում, պարտեզում	4
12.	Ծաղկի կառուցվածքը – 1.առէջ, վարսանդ, ծաղկակալ,բաժակաթերթ, պսակաթերթ, ծաղկապատյան 2.միասեռ , երկսեռ և անսեռ ծաղիկներ 3. միատուն, երկտուն և անկանոն ծաղիկներ	Հետազոտել ծաղկի  կառուցվածքը լուսային մանրադիտակով	4
13.	Ծաղկաբույլեր- պարզ և բարդ ծաղկաբույլեր		2

14.	Բազմացում: Ծաղկավոր բույսերի վեգետատիվ բազմացում 1.բազմացումը կոճղարմատներով-սեզ,հիրիկ,հովտաշուշան 2.բազմացումը սոխուկներով-հակիթ, շուշան 3.բազմացումը պալարներով-գետնախնձոր,գեորգենա 4. բազմացումը բեղիկներով-ելակ, անտառամորի 5.բազմացումը սողացող ընձյուղով-լոռամրգի, երեքնուկ 6.բազմացումը ցողունային կտրոններով-բալենի, ուռենի, ֆիկուս 7. բազմացումը արմատային կտրոններով- խնձորենի, սալորենի,կեռասենի 8. բազմացումը տերևային կտրոններով-բեգոնիա, մանուշակ, դաշտակոտեմ 9.պատվաստ-ստանում են նոր որակի բույս երկու տարբեր բույսերի համադրության հետևանքով 9. աչքապատվաստ և ճյուղապատվաստ 10.սերմերի ցանք	Գործնական աշխատանք բակում, պարտեզում, ջերմոցում- ծառերի ,թփերի տնկում,պատվաստում, բազմացում	8ժամ
15.	Փոշոտում 1.բնական 2.արհեստական		2
16.	Կենդանի բնության պատմական զարգացման հիմնական օրենք- էվուլյուցիա 1.ժառանգականություն 2.բնական ընտրություն 3.գոյության կռիվ		2

Ամառային ուսումնական նախագիծերի փաթեթ

Ամառային արձակուրդներին, անկասկած մեր սեբաստացիներըկկազմակերպեն յուրահատոււկ, անսովոր հանգիստ `գյուղերում, այլքաղաքներում,լողափներում: Որպես ամառային ուսումնականնախագիծ` առաջարկում եմ « Իմաստուն բնությունը մեր աչքերով »նախագիծը: Հանգստանում ենք հետազոտելով և  սովորելով...

Նախագծի ընթացքը
1. Տվյալ տարածքում բնակվող կենդանիների տեսակները`ինչով է պայմանավորված հենց այդ տեսակների տարածվածությունը
* Հետևել կենդանիների վարքգծին`ինչ վայրերում են բույն հյուսում,
* Ինչ <<շինանյութ>> են օտագործում բույն պատրաստելու համար
* Ինչպես են խնամում ձագերին, ինչպես են տեղափոխում մի վայրից մյուսը
* Ինչ հատկանիշներով են տարբերվում նորածին ձագուկները հասուն ձևերից,զարգացման որ շրջանում որ օրգաններն են առաջանում
* Ինչ կենսաբանական նշանակություն ունի զարգացման ընթացքում կերպարանափոխությունը` հասուն և նորածին ձևերի տարբերությունը /օրինակ`գորտը և շերեփուկը, թիթեռը և հարսնյակը և այլն/
2.Տվյալ տարածքի բույսերի տեսակները` ինչով է պայմանավորված հենց այդ տեսակների տարածվածությունը
* Բույսերից ինչ ավանդական դեղատոմսեր են պատրաստում և օտագործում այդ տարածքի բնակիչները
* Շատ հին ժամանակներից մարդիկ տեղումների մասին պատկերացում կազմել են հետևյալ կերպ`եթե երկինքը ամպամած է, բայց խատուտիկի ծաղկիկները բացված են, ուրմն անձրև չի սպասվում, իսկ եթե օրը արևոտ է ու պարզ, բայց խատուտիկի ծաղիկները փակված են ,ապա անձրևը անխուսափելի է : Տարբեր տեղեկատվական աղբյուրներից, գյուղի տարեցներից հավաքել նման տեղեկություններ բույսերի և կենդանիների մասին
Նախագծի արդյունքը
* Ճանաչել իրենց շրջապատող բույսերն և կեդանիները, հավաքել տեղեկություններ տվյալ բույսերից տարբեր դեղատոմսեր պատրաստելու մասին
* Ճանաչել իրենց շրջապատող կեդանիներին, ինչպես տարբերել թունավոր տեսակներին, ինչպես պաշտպանվել, և ինչպես կատարել առաջին օգնություն խայթոցների դեպքում

* Գտնել համացանցից կարճամետրաժ ֆլիմեր ձեզ հետաքրքրող  բույսերի և կենդանիների մասին, թարգմանել , պատրաստել ուսումնական նյութեր

Նախագծի նպատակն է
* Հարցազրույցների, ռադիոհաղորդումների, ֆիլմերի, ֆոտոշարքերի տեսքով, հետաքրքիր ուսումնական նյութերից մեդիափաթեթի պատրաստում,
* Նյութերի տեղադրում բլոգներում, կրթահամալիրի կայքում և ենթակայքերում
* Առաջացնել սեր և հոգատարություն կենդանիների, բույսերի նկատմամբ

Ծաղկած պատշգամբներ

Ծաղկած պատշգամբներ

 «Մխիթար Սեբաստացի » կրթահամալիրը  սովորողին ընձեռնում է հետազոտման մեծ միջավայր՝ դուրս դասարանական պատերից։ Այդպիսի միջավայր է մեր ծաղկած պատշգամբները:

Մեր քաղաքային բնակարաններում հենց պատշգամբներն են վերածվում այնպիսի օազիսների, որտեղ մշտական իշխում է ամառը՝աճում են բույսերը, բացվում են ծաղիկները:

Եկեք հասկանանք

·         ի՞նչպես է ճիշտ ընտրել բույսերը պատշգամբի համար

·         ի՞նչպես պաշտպանել դրանց վնասատուներից

·         ի՞նչպիսի խնամք է նրանց անհրաժեշտ

Պատշգամբում կարելի աճեցնել սովորական դաշտային բույսեր՝միամյա և բազմամյա:Բույսերի տեսակը կախված է պատշգամբի կառուցվածքից՝ հյուսիսային է, թե հարավային, բաց է , թե փակ:

Մայր դպրոցը զարդարված է չորս ծաղկող պատշգամբներով՝Ավագ դպրոցի պատշգամբ, Միջին դպրոցի, կենտրոնական մուտքի և աստղացուցարանին կից պատշգամբները:

Այդ   նախագիծը իրականացնում են մի խումբ  սովորողներ, ովքեր հետաքրքրվում են բուսաբուծությամբ, հետազոտում են բույսերի տարբեր տեսակների բազմացման,  աճեցման առանձնահատկությունները,  հանդիպող հիվանդությունները և դրանց կանխարգելման մեթոդները:

 Նախապատրաստական փուլ:

·        Նախ նախագծի մասակիցները մաքրել են աստղացուցարանի կից  հատվածը

·        Պատրաստել անհրաժեշտ որակի հող

 ·        Սովորողները ուսումնասիրել  են պատշգամբների պայմանները, լուսավորությունը, դիրքը` համացանցի,  լրացուցիչ  գրականության միջոցով  կատարելով տարբեր թարգմանություններ, հավաքել են տեղեկություններ համապատասխան  բույսերի մասին(խնամքի, բազմացման առանձնահատկությունները):Որոշ սովորողներ տրամադրել են համապատասխան կտրոններ[U1] :

·         Ուսումնասիրել ենք քրիզամթեմների բազմացման տեխնոլոգիան և փորձլ ստանալ սածիլներ

·        Երբ զինվեցինք անհրաժեշտ  գիտելիքներով, սկսեցինք ակտիվ աշխատել:

Հիմնականում բոլոր սենյակային բույսերը գարնան և ամռան ընթացքում կարելի է աճեցնել բացօթյա պատշգամբում,սակայն  պետք է չմոռանալ ջերմային ֆակտորի մասին:

Քանի որ բացօթյա տարածքում գտվող բույսերի մոտ ավելի հաճախ է հանդիպում տարբեր հիվանդություններ և վնասատուներ, պետք է ավելի հաճախ այդ բույսերը մշակել համապատասխան լուծույթով:

Ելնելով մեր ունեցած պրակտիկայից ,  կարող եմ նշել, որ ճիշտ է պատշգամբի համար ընտրել տարբեր սեզոններին ծաղկող բույսեր և համադրել դրանք, այդ կերպ մենք կունենանք ծաղկած պատշգամբ տարբեր եղանակներին:

Մեր պատշգամբներում կան հետևյալ տեսակի բույսեր պասիֆլորա, որը ծաղկում է ամռանը, քրիզանթեմներ, որոնք կարճօրյա բույսեր են և ծաղկում են հոկտեմբեր ամսին մինչև դեկտեմբեր, մեխակների տարբեր տեսակներ, որոնք հիմա ծաղկած են, պիտունիաներ, որոնք ծաղկում են գարանանը և մնում են ծաղկած գրեթե ողջ տարի, եթե դրանց տեղափոխենք ներս ձմռանը, քորդենիներ, որոնք համարվում են սենյակային բույսեր, բայց լավ ծաղկում են նաև դրսում տաք եղանակին:

Նախագծի ընթացքում հանդիպած դժվարությունները:

Բոլոր պատշգամբները գտնվում են շատ արևկող հատվածներում, շատ տաք եղանակի ժամանակ թաղարներով բույսերը տեղափոխում ենք ավելի ստվերային պայմաններ, իսկ աստղացուցարանի կից տարածքի համար  պետք է ընտրենք ավելի արևասեր բույսեր և ապահովել մշտական գործող կաթիլային  ջրման համակարգ, հակառակ դեպքում ծաղկած բույսերը արագ հասունանում, սերմեր են տալիս և շուտ չորանում են,իսկ բույսերի մի մասը ուղղակի չդիմանալով տաք եղանակին, անկախ ամենօրյա խնամքի, չորանում են:

Մեր  ձեռքբերումները.  կատարելով թվարկված աշխատանքները՝  սովորողները ձեռք են բերում՝

·         ծաղկի խնամքին վերաբերվող անհրաժեշտ հմտություններ

·        պատասխանատվության զգացում. նրանց աշխատանքից է կախված իրենց տնկած  բույսերի աճն ու զարգացումը:

·        դրսևորում  են  առավելագույն ուշադրություն և հոգատարություն, նաև  մեծ համբերատարություն

---