11 -րդ դասարանի կենսաբանության առարկայական ծրագիրը

Կրթական  խնդիրները.

•  ծանոթացնել գենետիկայի զարգացման պատմությանը,
•  ամրապնդել սովորողների  գիտելիքները գենետիկայի հիմնական հասկացությունների մասին:
•  ընդլայնել գիտելիքները գենետիկայի հիմնական հասկացությունների ու Մենդելի օրենքների վերաբերյալ,
• զարգացնել շղթայակցված ժառանգման վերաբերյալ ունեցած պատկերացումները,
• ընդլայնել  սեռի հետ շղթայակցված ժառանգական հատկանիշների ևժառանգական հիվանդությունների մասին,գիտելիքները 
• բացահայտել արտաքին միջավայրի մուտածին գործոնները և դրանց հնարավոր ազդեցությունը  ժառանգական ապարատի վրա,
• ամրապնդել օրգանական աշխարհի էվոլյուցիայում մուտացիաների դերի մասին
  ունեցած գիտելիքները և հիմնավորել դրանց նշանակությունը գյուղատնտեսության և
  կենսատեխնոլոգիայի համար:
• կարողանալ տարբերել գենոմային, քրոմոսոմային և գենային մուտացիաները,
•  ձևավորել գիտելիքներ մարդու գենետիկայի, նրա ուսումնասիրման մեթոդների,  գենետիկական հիվանդությունների կանխարգելման միջոցների վերաբերյալ:
• ձևավորել գիտելիքներ սորտի, ցեղատեսակի, շտամի մասին
• ձևավորել բույսերի սելեկցիայի մեթոդների մասին ունեցած գիտելիքները, բացատրել ինքնափոշոտման և խաչաձև փոշոտման դրական ու բացասական կողմերը բույսերի սելեկցիայում, 
•  պարզաբանել , քննարկել շրջապատող տարածքում բույսերի և կենդանիների
  գոյատևման պայմաններին հարմարվածության ձևերը և դրանց ծագումը, բերել
  բույսերի և կենդանիների հարաբերական հարմարվածության օրինակներ:
• ձևավորել գիտելիքները տեսակի և նրա չափանիշների մասին,
  
  բնութագրել միկրոէվոլյուցիան, բնորոշել միկրոէվոլյուցիայի տարրական միավորը,
  էվոլյուցիոն երևույթը և էվոլյուցիայի գործոնները,
• հասկանալ ինչ է մակրոէվոլյուցիան  , բերել մակրոէվոլյուցիայի
  ապացույցները,
• բացատրել կենդանի օրգանիզմների ազդեցությունը մթնոլորտի բաղադրության,
  ապարների և առաջնային հողի ձևավորման վրա:

Թեմա 1.Գենետիկա  առարկան  

·         Գենետիկայի զարգացման պատմությունը:  Հատկանիշներ , հատկություններ: Գեն , գենոմ: Օրգանիզմի գենոտիպն ու ֆենոտիպը, գենոֆոնդ: 

·         Ժառանգականության և փոփոխականության հիմնական օրինաչափությունները

Թեմա 2 Ժառանգականության հիմնական օրինաչափությունները  

• Գենետիկայի զարգացման պատմությունը: Գենետիկայի հիմնական հասկացությունները:
• Հասկացություն գենի և գենոմի մասին: Մենդելի բացահայտած ժառանգմանօրինաչափությունները: Միահիբրիդ խաչասերում: 
• Մենդելի առաջին` միակերպության օրենքը:
• Ճեղքավորման օրենքը: Դոմինանտ և ռեցեսիվ հատկանիշներ: Հոմոզիգոտներ և հետերզիգոտներ:
• Գենոտիպ և ֆենոտիպ: Ալելային գեներ: Միջանկյալ ժառանգում: Գամետների մաքրության վարկածը և դրա բջջաբանական հիմնավորումը: 
• Մենդելի երկրորդ` գեների անկախ բաշխման օրենքը:
• Ժառանգականության քրոմոսոմային տեսությունը: Շղթայակցված ժառանգում: Գեների լրիվ և ոչ լրիվ շղթայակցում:
• Սեռի գենետիկական որոշումը: Հոմոգամետություն և հետերոգամետություն: Սեռական քրոմոսոմների գենետիկական կառուցվածքը: Սեռի հետ շղթայակցված ժառանգական հատկանիշներ:
• Ցիտոպլազմային ժառանգականություն:
• Գենոտիպը որպես միասնական ամբողջականություն:: Հասկացություն գենոֆոնդի մասին: Ալելային և ոչ ալելային գեների փոխազդեցությունը հատկանիշների ձևավորման գործընթացում: 

Թեմա 3. Փոփոխականության հիմնական օրինաչափությունները 

• Փոփոխականության հիմնական ձևերը: Ֆենոտիպային` մոդիֆիկացիոն փոփոխականություն:
• Արտաքին գործոնների ազդեցությունը հատկանիշների և հատկությունների զարգացման վրա:
•  Գենոտիպային փոփոխականություն: Համակցական փոփոխականություն և դրա էվոլյուցիոն նշանակությունը:
• Մուտացիաներ` գենոմային, քրոմոսոմային, գենային:
• Մարմնական և սեռական մուտացիաներ: Մուտածին գործոններ: 

Թեմա 4 Մարդու գենետիկա 

• Մարդու գենետիկան և դրա ուսումնասիրման մեթոդները: Մարդու գենետիկայի նշանակությունը բջջագիտության և առողջագիտության ոլորտում: Ժառանգական հիվանդություններ և դրանց կանխարգելման միջոցները:

Թեմա 5 Կենդանիների, բույսերի և մանրէների սելեկցիա

• Սելեկցիան որպես գիտություն: Բույսերի և կենդանիների սելեկցիայի խնդիրները, առանձնահատկություններն ու մեթոդները` հիբրիդացում և ընտրություն (անհատական և զանգվածայինհետերոզիսի երևույթը: Արտադրողների փորձարկումն ըստ սերնդի:
• Մանրէների սելեկցիա: Կենսատեխնոլոգիա, գենային և բջջային ինժեներիա: Սելեկցիայի նշանակությունը գյուղատնտեսության,մանրէակենսաբանական արդյունաբերության զարգացման համար: Գենային բանկեր: Կլոնավորում: Հայաստանի նշանավոր սելեկցիոներները:

Թեմա 6. Էվոլյուցիոն տեսություն 

• Կենդանի բնության էվոլյուցիայի մասին նախադարվինյան պատկերացումները: Կ. Լինեյի աշխատանքները բույսերի և կենդանիների կարգաբանության վերաբերյալ: Ժ. Բ. Լամարկի էվոլյուցիոն տեսությունը: Չ. Դարվինի ուսմունքի ծագման նախադրյալները: 
• Էվոլյուցիայի գործոնները` ժառանգականություն, փոփոխականություն, գոյության կռիվ, բնական ընտրություն: 
• Բնական ընտրության ձևերը: Հարմարողականությունը որպես բնական ընտրության արդյունք և դրա հարաբերական բնույթը

Թեմա 7. Էվոլյուցիայի ժամանակակից տեսությունը:

• Մուտացիաների էվոլյուցիոն դերը: Գենետիկական գործընթացները պոպուլյացիաներում: Հարդի-Վայնբերգի օրենքը:
• Էվոլյուցիայի ժամանակակից տեսությունը: 
• Պոպուլյացիաների գենետիկական կայունությունը:
• Միկրոէվոլյուցիա: Տեսակառաջացման ժամանակակից պատկերացումները:
• Տեսակառաջացման ուղիները, աշխարհագրական և էկոլոգիական տեսակառաջացում:
• Էվոլյուցիայի արդյունքները, կենսաբազմազանության աճը: Էվոլյուցիայի ընթացքի արտացոլումը բույսերի և կենդանիների կարգաբանության մեջ:
• Մարդու գործունեության ազդեցությունը պոպուլյացիաներում  միկրոէվոլյուցիոն գործընթացների վրա: Հազվագյուտ տեսակների անհետացման և պահպանման հիմնախնդիրը:

Թեմա 8 Էվոլյուցիայի հիմնական օրինաչափությունները:

• Մակրոէվոլյուցիայի ապացույցները : Էվոլյուցիայի գլխավոր ուղղությունները: Կենսաբանական առաջադիմություն և հետադիմություն: Կենսաբանական առաջադիմությանը նպաստող ուղիները (արոգենեզ, ալոգենեզ, կատոգենեզ): Էվոլյուցիայի հիմնական օրինաչափությունները:
• Էվոլյուցիայի արդյունքները:

Թեմա 9 Կյանքի զարգացումը երկրի վրա 

• Արքեյան դարաշրջանում ֆոտոսինթեզի և նյութերի կենսաբանական շրջանառության
• առաջացումը: Կյանքի բարդացումը պրոտերոզոյան դարաշրջանում: Կենդանի օրգանիզմների ազդեցությունը մթնոլորտի բաղադրության, ապարների, առաջնային հողի ձևավորման վրա:
• Պալեոզոյան դարաշրջանում ցամաքի բնակեցումը բույսերով: Ցամաքային  բույսերի հիմնական հարմարողական գծերը:
• Կյանքի զարգացումը մեզոզոյան և կայնոզոյան դարաշրջաններում:
• Մարդու տեղն օրգանական աշխարհում: Մարդը որպես կենդանի բնության բաղկացուցիչ մաս:

Թեմա 10 Մարդու ծագումը և զարգացումըմարդու տեղը օրգանական աշխարհում 

• Մարդը որպես կենսաբանական էվոլյուցիայի արդյունք: Մարդու հատկությունները որպես կենսաբանական տեսակի: Մարդկային ռասաները:
• Մարդու ծագման մասին պատկերացումների զարգացումը: Կենդանիներից մարդու ծագման ապացույցները` հնէաբանական, սաղմնաբանական, համեմատականկ ազմաբանական:
• Մարդու և կենդանիների կառուցվածքի ընդհանուր գծերը: Մարդու և մարդանման
• կապիկների նմանություններն ու տաnբերությունները:
• Մարդու էվոլյուցիայի փուլերը` հնագույն, հնադարյան և ժամանակակից մարդիկ:
• Մարդու նյարդային համակարգի կառուցվածքի առանձնահատկությունները ֆունկցիաները:
• Մարդու բարձրագույն նյարդային գործունեության առանձնահատկությունները: Վարք:Հոգեկան: Ի.Պ.Պավլովի ուսմունքը բարձրագույն նյարդային գործունեության մասին: Գլխուղեղի աշխատանքի օրինաչափությունները: Ի. Մ. Սեչենովի կողմից կենտրոնական արգելակման բացահայտումը: Հասկացություն վարքի և հոգեկանի մասին: Վարքի ռեֆլեքսային տեսությունը:
• Վարքի բնածին ծրագրերը:

Լաբորատոր և գործնական աշխատանքներ

1.Սովորողների մարդաչափական տվյալների վիճակագրական կորերի կազմում և միջին թվաբանականների որոշում:

2Մոդիֆիկացիոն փոփոխականության վիճակագրության ուսումնասիրություն  ջերմոցային բույսերի օրինակով:Վարիացիոն շարքի և կորի կառուցում:. 

3.Թեստային աշխատանք

4.Մոդիֆիկացիոն և գենոտիպային փոփոխականության վերաբերյալ ֆիլմերի դիտում և քննարկում

5.Ուսումնական նյութերի ստեղծում,թարգմանություններ, որպես հետազոտական , լրացուցուցիչ աշխատանք

6.Հոմոլոգ և անալոգ օրգանների համեմատությունները և ուսումնասիրությունները լաբորոտորիայի կենդանիների կմախքների օրինակով:

Էքսկուրսիաներ
1.ԵՊՀ գենետիկայի ամբիոն

2.ԵՊՀ  Էկոլոգիայի ամբիոն

3.Բժշկական Համալսարան
4.Կաթնամթերքներ արտադրող գործարաններ