Friday, December 29, 2023

Հունվարի 3-5 -ի աշխատակարգ

 Հետազոտական աշխատանքների խմբագրում

Առաջին շրջանի հաշվետվության հրապարակում

Ուսումնական երկրորդ շրջանի նախագծեր

Աշխատանք ճամբարականների հետ

Հունվարի 5-ի ֆիզիկական աշխատանքի ուղղություններ

  • 12։00՝ հավաք մասնախմբերով
  • 13։00՝ մանկավաժական խորհրդի հավաք/ Հետազոտական վարժարանի ընթերցասրահ/
  • 14։30՝ Սուրբծննդյան նախատոնակ/ Սեբաստացի կենտրոնում/

Thursday, December 28, 2023

Սովորող սովորեցնող նախագիծ

 



Բնագիտատեխնիկական ստուգատեսի շրջանակներում իրականացնում ենք սովորող սովորեցնող նախագիծ` մանրէների դերը մեր կյանքում։

Համակարգումը՝ ավագ դպրոցի ճամբարականներ

Վայրը՝ կենսաբանության լաբորատորիա

Ընթացքը՝ 

  • սովորողները ներկայացնում են իրականցվող փորձերը
  • փորձերի նպատակը
  • համեմատում ստացած արդյունքները
  • պարզաբանում դրանք
  • մանրադիտակով ուսումնասիրում ստացված կուլտուրաները
Նպատակը`
  • Ծանոթացնել սովորողներին մանրէների տեսակներին
  • Պարզել ինչ ազդեցություն ունեն վերջիններս մարդու կյանքում, բնության մեջ
  • Ինչպես պաշտպանվել մանրէներից և որ ոլորտներում կիրառել 
Արդյունքը`
  • Պատրաստած ուսումնական նյութերը սովորողները տեղադրում են բլոգներում և ենթակայքերում
  • Կրտսեր ընկերը ստանում են մանրէների մասին հետաքրքիր տեղեկությունները և ձեռք բերում համսպատասխան հմտությունները։

Արդեն իրականացված փորձերին կարող եք ծանթոնալ այստեղ հղումներով՝ 12։

Saturday, December 23, 2023

Դեկտեմբերի 25-29-ի աշխատակարգ


Մանկավարժական ճամբարի բովանդակություն և աշխատանքների կատարման ժամկետներ

  • ուսումնական առաջին շրջանի ամփոփում մատյաններում/ վերջնաժամկետը՝ դեկտեմբերի 26/
  • ուսումնական երկրորդ շրջանի ջոկատների աշխատակարգերի հրապարակում/ վերջնաժամկետը՝ դեկտեմբերի 27/
  • ուսումնական առաջին շրջանի անհատական հաշվետվությունների հրապարակում բլոգներում, կայքում/ վերջնաժամկետը դեկտեմբերի 28/
  • այլ աշխատանք, ըստ դասավանդողի անհատական պլանի

Thursday, December 21, 2023

Բնագիտատեխնիկական ստուգատեսին ընդառաջ



Մանրէների դերը ,մեր կյանքում՝ թերմոֆիլ մանրէներ։

Մանրէաբանությունը կենսաբանության օր օրի զարգացող ճյուղերից է, այն ավելի լայն կիրառություն է ստանում առօրյաում։Այդ իսկ պատճառով ԵՊՀ_ի կենսաբանության ֆակուլտետի մանրէաբանության ամբիոնի հետ կազմակերպելու ենք   սեմինար պարապմունքներ, որտեղ յուրաքանչյուր սովորող հնարավորություն կունենա ինքնուրույն կատարել փորձեր, ստանալ անհրաժեշտ գիտելիքներ, կատարել համապատասխան վերլուծություններ։

Համագործակցության արդյունքում ստացած գիտելիքները, հմտությունները սովորողները կբերեն դպրոց՝ սովորող-սովորեցնող նախագծով կփոխանցեն իրենց կրտսեր ընկերներին։



Նախագծի իրականացման օրը` 12.01.24թ., ժամը 10.00-13.30:

Նախագծի նպատակն է
1. Ծանոթանալ մանրէների տեսակներին, կառուցվածքին
2.Դրանց կիրառման ոլորտներին
3.Կարողանալ ինքնուրույն փորձառարական նմուշներ պատրաստել, կատարել փորձ և տալ եզրակացություն

Նախագծի ընթացքը
  1. ստանալ տեսական գիտելիքներ
  2. ստանալ գործնական գիտելիքներ
  3. կարողանալ կիրառել ստացած հմտությունները՝ ինքնուրույն կատարել փորձերը
  4. աուդիո և վիդեոնյութերի պատրաստում, որոնք կտեղադրվեն  կայքում ։

Sunday, December 17, 2023

Կենսաբանական ոչ դասագրքային փորձեր

Նախագծի մասնակիցներ՝  ավագ դպրոցի ճամբարականներ

նախագծի նպատակն է 

  • համալրել կենսաբանության ծրագիրը նոր , հետաքրքիր փորձերով
  • ճամբարականներին ներառել համացանցից օտարալեզու կենսաբանական հետաքրքիր փորձերի թարգմանական աշխատանքներին
  • առաջացնել հետաքրքրություն կենսաբնության նկատմամբ
  • սովորեցնել փորձեր կատարելու հմտություններին

Նախագծի ընթացքը

  1. Ճամբարականները համացանցից, դասագրքերից առանձնացնում , մշակում են կենսաբնության  ուսուցման պրոցեսը խթանող փորձեր
  2. մանրամասն ներկայացնում փորձերի ընթաքցը, կատարման անվտանգության կանոները
  3. կատարում թարգմանություններ համացանցի տարբեր աղբյուրներից
  4. կատարում թարգմանած փորձը, տեսգրում
Նախագծի արդյունք
  • պատրաստած ուսումնական նյութը կներկայացնեն բնագիտատեխնիկական ստուգատեսին
  • թարգմանչական ստուգատեսին
  • սովորող սովորեցնող նախագծով կներկայացնենք կրտսեր սովորողներին

Friday, December 15, 2023

Դեկտեմբեր ամսվա ամփոփում

  1.  Բնագիտության ֆլեշմոբի 4_րդ մակարդակի կազմում։
  2.  ԲՏՃՄ ուսումնական բնագավառը կրթահամալիրում  համագործակցային նախագծի  համակարգում`184 ավագ դպրոցի սովորողների հետ։
  3. Բույսերում գլյուկոզի առկայության որոշումը փորձի թարգմանություն , կատարում ,որի լուսաբանումը ընթացքի մեջ է։


Wednesday, December 13, 2023

ԲՏՃՄ բնագավառը կրթահամալիրում


Հանդիպման նախագիծը` այստեղ։
Կրթահամալիրը ունի բնագիտատեխնիկական նախագծերի հարուտ փորձ և տարբեր դպրոցներին հետաքրքրում է մեր ուսուցման ձևը` հիմնված  փորձի  վրա ։ Այս անգամ կրթահամալիր էին այցելել  184 ավագ դպրոցի 10-րդ և 11-րդ դասարանի սովորողները իրենց կենսաբանություն և ֆիզիկայի դասավանդողների հետ։ Նրանց հետաքրքրում էր կրթահամալիրում կազմակերպվող ուսուցումը փորձերի հիման վրա, ինչպես նաև` ագարակը։Այցը առավել արդյունավետ դարձնելու համար` որպես բնագիտության ուղղություն, ներառեցինք նաև գինու դպրոցը և բուսաբուծության լաբորատորիան։ 
Այսպիսով`
 Արդյունքում ունեցանք բավականին հագեցած օր, որը ամբողջովին ուղղված էր դեպի սովորողների նախասիրությունների զարգացմանը և կրթահամալիրի փորձը իրենց ուսումնական հաստատություներ ներդնելուն։
Այս այցելությունը առաջինը չէր 184 դպրոցի , հատկապես բնագիտական ուղղվածության խմբերի հետ ունեցել ենք համագործակցային նախագծերի հարուստ փորձ դեռևս անցյալ տարվանից։ Այս համագործակցությունը երկուստեք արդյունավետ է, քանի որ մենք փոխանցում ենք մեր փորձը, նրանք էլ սիրով ընդունում և կիրառում են իրենց ուսումնական պարապմունքներում:
184 դպրոցի սովորողները ստեղծել են ինքնաշեն ֆիզիկական սարքեր, որոնք սիրով կներակայացնեն բնագիտատեխնիկանան ստուգատեսին։
Այս համագործակցությունը կլինի շարունակական. համատեղ նախագծեր կիրականացնենք բնագիտատեխնիկական ստուգատեսի շրջանակում, իրենց կներգրավենք հետազոտական աշխատանքների պաշտպանություններում, գրախոսություններում, որպեսզի խնթանենք ԲՏՃՄ բնագավառի լիարժեք տարածումը։




Thursday, December 7, 2023

Կրթական փոխանակումներ




Կրթական փոխանակումների շրջանակում  Ս. Խանզադյանի անվան հ 184 ավագ դպրոցի բնագիտական հոսքի 10-րդ  դասարանցիները հյուրընկալվելու են «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրի ուսումնական ագարակ,  գինեգործության և բուսաբանության լաբորատորիաներ։

Այցելության օր՝ 11.12․22թ․ , ժամը՝ 11․00։

Այցելության  նպատակն է 

  • միջդպրոցական կապի հաստատումը 
  • գործնականում կենդանիների վարքի և պահպնման խնդիրների ուսումնասիրությունը 
  • ձիավարություն
  •   աշակերտների մոտ բնության նկատմամբ հետաքրքրության խթանումը
  • զարգացման գործընթացներին շարունակական հետազոտություն անելու նպատակով
  • ծանոթանալ գինեգործության բնգավառում կիրառվող տեխնոլոգիաներին
  • ծանոթանալ գինու համտեսի , դեգուստրացիայի մեթոդներին
  • ծանոթանալ բույսերի տեսակներին, դրանց բազմացման մեթոդներին, բուժիչ կամ վնասակար ազդեցություններին։

Պատասխանատուներ՝ Արև Միքայելյան 

Կրթական փոխանակումների շրջանակում  Ս. Խանզադյանի անվան հ 184 ավագ դպրոցի բնագիտական հոսքի 11-րդ  դասարանցիները հյուրընկալվելու են «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրի ֆիզիկակի և քիմիայի  լաբորատորիաներ։

Այցելության օր՝ 11.12․22թ․ , ժամը՝ 13․00-14.20:

Այցելության  նպատակն է 

  • Միջդպրոցական կապի հաստատումը
  • Կրթահամալիրում բնագիտական առարկաների դասավանդման մեթոդնների ծանոթացում
  • Ուսուցում փորձերով- փորձերից դեպի տեսություն` Գազում ճնշումը ցուցադրող փորձեր
  • Քիմիական փորձեր ` իզոմերների, մոլեկուլների մոդելների հավաքում 
  • Սովորողների մոտ բնագիտական առարկաների նկատմամբ հետաքրքրության խթանում 
  • Սովորող սովորեցնող նախագծի տարածում
Պատասխանատու` Սուսաննա Բարսեղյան, մասնակցելու են 20 սովորող։
Կրթահամալիրի համակարգող`Անուշ։ Ասատրյան։
Փորձերի իրականացման պատասխանատուներ` Վեներա Խառատյան, Գոհար Իսկանդարյան։
Նախագծին մասնակցելու են ֆիզիկակի և քիմիայի ընտրության խմբի սովորողները։

Wednesday, November 29, 2023

Նոյեմբեր ամսվա հաշվետվություն

 

1. կենսաբանական  փորձերի փաթեթի կազմում, թարգմանում ենք կենսաբանական բազմազան փորձեր , որոնք սովորողները կատարելու են լաբորատորիայում և հետագայում փոխանցեն կրտսեր ընկերներին` սովորող սովորեցնող նախագծով։

Անաիս Բեգլարյան  2 , 

2. ընդհանուր պարապմունքի կազմակերպում

3.հեռավար ուսուցման առաջադրանքների կազմում և 1 առաջադրանքի ստուգում։

4. 9-րդ դասարանի 1 սովորողի հետ նախագծային աշխատանք Մուսաելյան Մարիա 

5.ընտրության խմբի սովորողների հետ փորձերի կատարում և վերլուծում ՝Մանրէները մեր կյանքում։

Նախագծի ամփոփումը սովորողների բլոներում՝

1.Էլեոնոր Պետրոսյան, 2.Նանե Խաչատրյան։

Tuesday, November 28, 2023

Ճամփորդության ամփոփում

Կենսաբանության ընտրության խմբի սովորողների հետ այցելեցինք կենսաքիմիայի ինստիտուտ։Նախապես տեղեկացել էինք, որ այնտեղ կատարվում են փորձեր առնետների վրա` տարբեր հիվանդությունների բուժման նոր մեթդներ գտնելու նպատակով։Տվյալ պահին աշխատում էին 2 հիվանդության բուժման մեթոդների մշակման վրա։

1.առնետնռրին վարակել են շաքարախտով և հետևում են նոր լուծույթների կիրառման արդյունքերին, որոնց մասին մանրամասն կարող եք կարդալ սովորողների նյութերում։

2.առնետներին վարակել են քաղցկեղի հատուկ տեսակով , որի բուժման լուծույթը հայտնաբերել է մեր հայրենակիցը ։Այդ լուծույթը ԱՄՆ-ում արդեն վերածվել է դեղորայքի և վաճառվում է դեղատներում, կիրառվում է բուժման նպատակներով , բայց դեռ գտնվում է փորձնական փուլում։

Սովորողների ամփոփիչ  նյութերը`

1.Մարաշլյան Միքաելա 

2.Մկրտչյան Մանե










Sunday, October 29, 2023

Հոկտեմբեր ամսվա հաշվետվություն

 1. Հետազոտական աշխատանքների համակարգում

2. Հեռավար առաջադրանքների կազմում և ստուգում` 3 աշխատանք։

3. «ԲՏՃՄ ուսումնական բնագավառը կրթահամալիրում » բաց հավաքի մասնակցում։

4.9-րդ դասարանի սովորողներին առաջարկվող նախագծերի կազմում`2 նախագիծ։


Tuesday, October 24, 2023

2023-2024 ուստարում առաջարկվող նախագծի թեմաներ

 Առաջարկվում է 9-րդ դասարանցիներին՝ 2 նախագծային թեմաներ՝ «Բիոնիկա» և «Մեզ շրջապատող կինդանիները »

Ժամկետը՝ մինչև 2024 թվականի մայիսի 10։

1․«Բիոնիկա»

Friday, October 20, 2023

Մանկավարժական ճամբար 23․10-27․10

Հետազոտական վարժարանում աշխատանքների հիմնական ուղղությունները


Աշխատակարգ


09։20-09։55՝ աշխատանք մանկավարժական խորհրդով


23․10՝ 9-րդ դասարաններում նախագծի իրականացման կարգ, մշակումների պահանջներ, ժամանակացույց

24․10՝ Սեբաստացու օրեր, կրթահամալիրի տոնին ուղղված նախագծերի հրապարակման ուղղված պահանջների, ժամանակացույցի, խնդիրների և զարգացումների քննարկում

Monday, October 2, 2023

Սեպտեմբեր ամսվա ամփոփում

1. Սկսել ենք աշխատել հետազոտական աշխատանքների ուղղությամբ`հստակեցրել ենք թեմաները, որոշ սովորողներ ունեն արդեն հրապարակումներ

2.Կենսաբանության ընտրության խմբի սովորողների հետ մշակել , հնարավորիս բարելավել ենք մարմարյա սրահի բույսերը։

3. Մասնակցել եմ մասնախմբի և մանկավարժական հավաքներին։

Friday, September 29, 2023

Հետազոտական աշխատանքներ 2023-24

 Սովորողների հետ հանդիպումների ժամանակացույց

  1. Երկուշաբթի 12.55` Նանե Մոմչյան, Մանե Աբգարյան, Նարեկ Հարությունյան -12-րդ դասարան
  2. Երկուշաբթի 15։00՝ Մանե Մկրտչյան, Նարե Մուրադյան -  11-րդ դասարան
  3. Երեքշաբթի 13։40՝ Միքայելա Մարաշյան -11-րդ դասարան
  4. Չորեքշաբթի 14.30՝ Էլեոնոր Պետրոսյան – 10-րդ դասարան
  5.  Չորեքշաբթի 12.55՝ Անտիա Գրիգորյան  10-րդ դասարան
  6. Հինգշաբթի 15։00՝ Գոռ Կազանով  10-րդ դասարան
  7. Ուրբաթ։ 14։20՝ Գրիգոր Ստեփանյան 10-րդ դասարան
Հոկտեմբերի աշխատանքների ամփոփում
1.Ստեփանյան Գրիգորը սկսել է աշխատել, ունի որոշ հրապարակումներ բլոգում, պատրաստվում ենք հարվազրույց վերցնել համապատասխան մասնագետի հետ, հանդիպել ենք 2 անգամ։

2․ Մկրտչյան Մանեն աշխատում է  google drive -ում կատարել է որոշ թարգմանություններ,ակտիվ և ոգևորված աշխատում է, հանդիպել ենք 3 անգամ։
3․ Հարությունյան Նարեկը  սկսել է աշխատել, ունի որոշ հրապարակումներ բլոգում, ինրպեսնաև word -ում կատարված թարգմանություններ, որոնք դեռ րի հրապարակել բլոգում, նախատեսում ենք հանդիպում համապատասխան մասնագետի հետ, հանդիպել ենք 3 անգամ։
4․ Մոմչյան Նանեն  սկսել է աշխատել, կատարել է որոշ թարգմանություններ,ունի  հրապարակումներ բլոգում, պատրաստվում ենք հարվազրույց վերցնել համապատասխան մասնագետի հետ, հանդիպել ենք 2 անգամ։
5․ Պետրոսյան Էլեոնորը սկսել է աշխատնքերը, հանդիպել ենք 3 անգամ, բլոգում արդեն ունեն որոշ հրապարակումներ։
6.Միքաելա Մարաշյանը սկսել է աշխատել, կատարել է որոշ թարգմանություններ,ունի հրապարակումներ բլոգում, հանդիպել ենք 2 անգամ:
7.Մանե Աբգարյանը աշխատում է google drive-ում կատարել է որոշ թարգմանություններ հանդիպել ենք 3 անգամ :
Կազանով Գոռը, Անիտա Գրիգորյանը,Նարե Մուրադյանը ընտրել են թեմաները, հստակեցրել աշխատանքները, սակայն դեռ բլոգում չունեն հրապարակումներ։

Saturday, September 9, 2023

Հետազոտական աշխատանքի պաշտպանություն







  •     Պաշտպանող `Էրիկ Գևորգյան

  •      Ղեկավար ` Անուշ Ասատրյան


  • Գրախոս` կենսաբանության ֆակուլտետի ասպիրանտ, դասախոս`Ս . Նիկոլյան կարդացեք այստեղ։

Monday, August 28, 2023

Նախագծային շաբաթ ավագ դպրոցում

 


1.Ծանոթացում նոր սովորողների հետ, դասավանդման մեթոդների`գիտական հաստատությունները որպես  ուսումնական միջավայր նախագծերի  ներկայացում։

2.Հետազոտական աշխատանքերի թեմաների ներկայացում, սովորողների առաջարկած թեմաների քննարկում , ներառում։

3.Կենսաբանական փորձերի ներկայացում, այլ աղբյուրներից նոր փորձերի թարգմանում, ներառում։


Thursday, August 24, 2023

Գիտելիքի օրը Գեղարոտի ջրվեժում


Պատում նախորդ ճամփորդությունից ներկայացնում է Քնարիկ Հակոբյանը։

Գեղարոտի ջրվեժ

Ժամկետը- սեպտեմբերի   2, ժամը` 9:00-ին Սուրբ Երրորդություն եկեղեցու բակից 

Վերադարձը՝ 17։00- Մայր դպրոցի բակ

Մասնակիցները- ավագ  դպրոցի սովորողներ

Պատասխանատու`Անուշ Ասատրյան , Գոհար Իսկանդարյան

Գեղարոտի ջրվեժ — Արագածոտնի  մարզի Գեղարոտի ջրվեժը գտնվում է Արագածի լանջին՝ Քասաղ գետի Գեղարոտ վտակի վրա, ծովի մակարդակից մոտ 3000 մետր բարձրության վրա: Գտնվում է Արագածոտնի մարզի Արագած գյուղից մոտ 11 կմ հեռավորության վրա:Գյուղից բեռնատարով բարձրանում ենք մոտ 8-9կմ, այնուհետև քայլքով բարձրանում մոտ 2-2.5կմ։ Ձմեռը սառչում է, իսկ ամռանը սառնորակ ջրերը գահավիժում են մոտ 17 մետր բարձրությունից: Շատ նման է Թռչկան ջրվեժին: 

Ծրագիրը-

9:00- մեկնում Մայր դպրոցի բակից

10 30-11:00- Արագած գյուղ

11:00-11:30- հանգիստ, նախաճաշ

11:30- 12:30- ճանապարհ բեռնատարով՝ 10 կմ

12:30-13:30- քայլարշավ դեպի Գեղարոտի բարձունք և ջրվեժ՝ 3կմ։

13:30-15:30- հանգիստ, լող, խաղեր

17:00-վերադարձ

Մասնակիցները պետք է իրենց հետ ունենան՝

  • արշավի համար ուսապարկ
  • մեկ օրվա սնունդ և ջուր (առնվազն 1 լիտր)
  • հարմար կոշիկներ
  • ջրակայուն, անձրևապաշտպան բաճկոն 
  • արևապաշտպան գլխարկ
  • 3500 դրամ

Նախահաշիվ՝ Երևան-Արագած-30000 դրամ

Բեռնատար՝ 30000 դրամ

Saturday, August 19, 2023

Լաբորատոր փորձեր

 


10-րդ դասարան

1. ԲՋՋԻ ԲԱՂԱԴՐՈՒԹՅԱՆ ՄԵՋ ՄՏՆՈՂ ՕՐԳԱՆԱԿԱՆ ՆՅՈՒԹԵՐԻ ՀԱՅՏՆԱԲԵՐՈՒՄ ԵՎ ԴՐԱՆՑ ՀԱՏԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՈՒՍՈՒՄՆԱՍԻՐՈՒՄ

Կենդանի բջջի բաղադրության մեջ մտնում են տարբեր օրգանական ութեր։ Դրանցից կարևոր են մեծ մոլեկուլները նուկլեինաթթուները, պիտակուցները և ածխաջրերը, որոնք կարող են հայտնաբերվել որոշ ացությունների հետ յուրահատուկ փոխազդեցության արդյունքում, որն Խտահայտվում է գունավորման փոփոխությամբ։ Հիմնային միջավայրում ղնձի կատիոնների հետ փոխազդելիս սպիտակուցները տալիս են արդագույն կամ մանուշակագույն գունավորում։ Յոդի հետ փոխազդելիս ոլիսախարիդներից օսլան տալիս է կապտամանուշակագույն գունավորում։

Աշխատանքի նպատակը։ Ամրագրել բջջի օրգանական նյութերի մասին իտելիքները։ Բացահայտել սպիտակուցները և ածխաջրերը կենդանի ջիջներում, պարզել դրանց հատկությունները: Ամրացնել փորձարարությունը փորձի արդյունքների վերլուծության ունակությունն, ինչպես նաև իտարկումը:

Նյութեր և սարքեր։ Ամոնիումի սուլֆատի (NH4)2SO4) 10 %-անոց լու- ռույթ, կալիումի (KOH) կամ նատրիումի (NaOH) հիդրօքսիդի 10 %-անոց լու- Յույթ, պղնձի սուլֆատի (CuSO4) 1 %-անոց լուծույթ, յոդի լուծույթ, ջուր, լո- «ազգիների ալյուր, կարտոֆիլի պալարի կտորներ, օսլայի փոշի, ֆիլտրի թուղթ, ապակյա բաժակներ, փորձանոթներ, կաթոցիչ, ապակյա ձողիկ։

Աշխատանքի ընթացքը։ Բաժակի մեջ տեղադրե՛ք 20-30 գ լոբազգիների ալյուր, ավելացրե՛ք 50-80 մլ ամոնիումի սուլֆատի 10 %-անոց լուծույթ, լավ խառնեք և թողեք 30 րոպե։ Այնուհետև այդ պարունակությունը ֆիլտրեք ֆիլտրի թղթի օգնությամբ։ Ստացված խառնուրդը (2-3 մլ) տեղափոխեք ապակյա փորձանոթի մեջ, ավելացրեք հավասար ծավալով KOH-ի կամ NaOH-ի 10 %-անոց լուծույթ և 4-5 կաթիլ CuSO, ի 1 %-անոց լուծույթ։ Փորձա- նոթն զգուշությամբ լավ թափահարեք։ Փորձանոթի պարունակությունը կը- գունավորվի։ Ի՞նչ նյութ եք հայտնաբերել: Կարտոֆիլի կտորի պիպետի օգնությամբ ավելացրեք

մի քանի կաթիլ յոդի լուծույթ: Ի՞նչ կդիտվի: Ի նչ նյութի առկայության մասին կարող եք եզրակացնել ջուր, այնուհետև լավ խառնեք՝ օգտվելով ապակյա ձողիկից: Ի՞նչ կդիտվի։ Փորձանոթի մեջ տեղադրե՛ք մի քիչ օսլայի փոշի, ավելացրե՛ք սառը

Բացատրե՛ք արդյունքը:

2. ՍՊԻՏԱԿՈՒՑՆԵՐԻ ՖԵՐՄԵՆՏԱՅԻՆ

ԱԿՏՒՎՈՒԹՅԱՆ ԴԻՏԱՐԿՈՒՄ

Ֆերմենտներն սպիտակուցներ են, որոնք էապես փոխում են կենդանի բջիջներում տարբեր նյութերի քիմիական փոխարկումների արագությունը: Դրանք իրենց ակտիվությունը դրսևորում են միջավայրի որոշակի պայ մաններում:

Ֆերմենտներից մեկը կատալազը պարունակվում է շատ հյուսվածքո ներում: Այն արագացնում է ջրածնի պերօքսիդի (HջCչ) Ճեղքումը, որի արդյունքում առաջանում են ջուր (HD) և անջատվում մոլեկուլային թթվածին (02):

2 H₂O₂ 2 H₂O +02

Դրանով կատալազը պաշտպանում է բույսի կամ կենդանու բջիջը ջրածնի պերօքսիդի թունավոր ազդեցությունից:

Աշխատանքի նպատակը։ Ամրագրել ֆերմենտների մասին գիտելիքները, ծանոթանալ ֆերմենտների դերին հյուսվածքներում և բջիջներում։ Ցուցադրել ֆերմենտներից մեկի՝ կատալազի ներգործությունը ջրածնի պերօքսիդի վրա և պարզել այն պայմանները, որոնցում այդ ֆերմենտը գործում է։ Ամրացնել փորձարարությունը և փորձի արդյունքների վերլուծության ունակությունը։

Նյութեր և սարքեր, ջրածնի պերօքսիդի 3 %-անոց լուծույթ, թորած ջուր ավազ, սենյակային կամ որևէ այլ ծածկասերմ բույսի տերև, կարտոֆիլի պալարի հում և եփած կտորներ, հում և եփած մսի կտորներ, դպրոցական լուսային մանրադիտակներ, առարկայակիր ապակիներ, ապակյա փորձանոթ ներ, հավանգ:

Աշխատանքի ընթացքը: Առարկայակիր՝ ապակու վրա տեղադրեք ջրի կաթիլ և դրանում տերևի բարակ կտրվածքը, դիտեք այդ պատրաստուկը վոքր խոշորացումով դպրոցական լուսային մանրադիտակի տակ։ Այնուհետև ավելացրեք ջրածնի պերօքսիդի 3 %-անոց լուծույթի 1-2 կաթիլ: Նորից դիտարկե՛ք պատրաստուկը մանրադիտակի տակ: Նկարագրեք պատրաս" տուկում փոփոխությունները ջրածնի պերօքսիդի ներգործությունից:

Տարբեր ապակյա փորձանոթների մեջ տեղավորե՛ք ավազ, կատոֆիլի հում կամ եփած կտորներ, հում կամ եփած մսի կտորներ, իսկ փորձանոթներից մեկում տեղադրեք հավանգում մանրացված կարտոֆիլի հում կտորների և «ավազի հետ խառնված զանգված։ Յուրաքանչյուր փորձանոթում զգուշու- թյամբ ավելացրեք 2-3 մլ ջրածնի պերօքսիդի 2 %-անոց լուծույթ: Նկարագրեք փորձանոթներից յուրաքանչյուրում ջրածնի պերօքսիդի ներգործությամ արդյունքում դիտվող փոփոխությունները, թթվածնի անջատումը` ուշադրու- թյուն դարձնելով տարբերությունների վրա։

Կատարված աշխատանքի արդյունքները գրանցեք տետրում: Բացատրե՛ք դրանց տարբերությունները։ Ի՞նչ կարող եք ասել օգտագործված նմուշներում սպիտակուցների առկայության և դրանց ֆերմենտային ակտիվության մասին։ Կարո՞ղ եք նշել այն պայմանները, որոնցում գործում է կատալազը։ Ի՞նչ տարբերություն կա կարտոֆիլի հում կտորների և դրանց մանրացված զանգվածի միջև՝ նմուշներում ջրածնի պերօքսիդի ավելացման արդյունքում։ Ինչպե՞ս դա բացատրել: Ինչո՞ւ է կատալազը կորցնում իր ակտիվությունը եփած կարտոֆիլում։ Ի՞նչ տարբերություն եք արձանագրել բուսական և կենդանական նմուշների միջև:

3. ՄԱՆՐԱԴԻՏԱԿԻ ԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔԸ ԵՎ ՄԱՆՐԷԱԶՆՄԱՆ

ՏԵԽՆԻԿԱՆ

Աշխատանքի նպատակն է ծանոթացնել մանրադիտակի կառուցվածքի

և մանրադիտակով ուսումնասիրությունների տեխնիկայի հետ: Մանրադիտակը ( միկրոսկոպ, հուն. micros - փոքր, scopeo - նայում եմ) օպտիկական սարք է, որը նախատեսված է անզեն աչքով անտեսանելի օբյեկտները ուսումնասիրելու համար: Մանրադիտակի օգնությամբ ուսումնասիրում են միկրոօրգանիզմների կենդանի և մահացած բջիջները՝ ներկված և չներկված տեսքով:

Մանրադիտակները շատ բազմազան են, սակայն դրանց հիմնական մասերը անփոփոխ են և կազմված են 2 մասից՝ մեխանիկական և օպտի- կական (նկ. 179)։ Մեխանիկական մասին են պատկանում շտատիվը, առար– Կայակիր սեղանը և դիտափողը (տուբուսը)։ Շտատիվը կազմված է նալիկաձև հիմքից և տուբուսը կրող աղեղնաձև իրանից: Հիմքին պտուտակով ամ- րացրած է ատամնաձև անիվներից կազմված մեխանիզմը` տուբուսի շարժ- ման համար: Համակարգը շարժվում է միկրոմետրիկ և մակրոմետրիկ պտուտակների օգնությամբ։ Պտուտակների բռնակները պտտելով կարելի է սահուն ձևով բարձրացնել կամ իջեցնել առարկայակիր սեղանիկը, որի վրա 2 ամրակով ֆիքսված է ուսումնասիրվող պատրաստուկը: Ժամացույցի սլաքի ուղղությամբ պտտեցնելու ժամանակ տուբուսը իջեցվում է պրեպարատի

ուղղությամբ, իսկ հակառակ դեպքում՝ պրեպարատից վերև։ կողմնորոշող ֆոկուսի, իսկ պարզորոշ պատկեր ստանալու համար օգտագործվում է միկրոմետրը։ Երկու պտուտակների օգնությամբ (աջից և ձախից) սեղանիկը կարելի է

հորիզոնական դրությամբ շարժել բոլոր ուղղություններով, ինչը թույլ է տալիս

տեսադաշտում տեղադրել պրեպարատի տարբեր մասերը։

Նկ. 179. Լուսային մանրադիտակ։

Դիտափողն ամրացված է տուբուսակրի գլխիկին, իսկ գլխիկի ստորին մասին ամրացած է շրջագլխիկը, որի բների մեջ տեղադրված են խոշորա- ցույցները։ Խոշորացույցներն ըստ մեծացման աստիճանի և օգտագործման ձևի լինում են չոր և իմերսիոն։ Չոր խոշորացույցները, որոնք համեմատաբար քիչ են մեծացնում, օգտագործվում են համեմատաբար խոշոր կենսաբա- նական օբյեկտների ուսումնասիրման համար։ Միկրոօրգանիզմների ուսում- նասիրման ժամանակ օգտագործվում են իմերսիոն օբյեկտիվներ, որոնց օգտագործման դեպքում օբյեկտիվների և ծածկապակու միջև կաթեցվում է մի կաթիլ որևէ յուղ, որն ունի բարձր բեկման ցուցիչ:

Մանրադիտակի օպտիկական մասը՝ բաղկացած է 2 համակարգից լուսավորման և դիտողական։ Առաջինը կազմված է հայելուց և լուսահավաքից (կոնդենսոր), իսկ 2-րդը՝ օբյեկտիվից և օկուլյարից, որոնք միացած են դիտար փողով:

Ուսումնասիրվող պրեպարատը դնում են մանրադիտակի սեղանիկի վրա օբյեկտիվի տակ և լուսավորում են ներքևից՝ հայելուց անդրադարձվող լույսի փնջով։ Կոնդենսորից հավաքած ճառագայթները անցնում են պատրաստուկի միջով և ընկնում են օբյեկտիվի մեջ, որը կառուցում է խոշորացրած, հակադարձ և իրական պատկերը: Այս պատկերը երևում է օկուլյարում (ակնա- պակի) այնպես, ինչպես խոշորացույցի մեջ։

Պատրաստուկի ուսումնասիրությունը միշտ սկսում են թույլ խոշորա--- ցումից։ Հստակ պատկեր ստանալու համար պտտում են տուբուսի բռնակը, միաժամանակ նայելով կողքից (որպեսզի պրեպարատը չճզմվի) և օբյեկտիվը իջեցնում են համարյա մինչև պատրաստուկին հպվելը։ Այնուհետև նայելով կուլյարից դեպի ներս օբյեկտիվը բարձրացնում են մինչև պատկերի հստակ րևալը:

Ավելի հաճախ պատրաստուկներն ուսումնասիրում են ջրի կաթիլում: Ջրի «ոլորշիացման պատճառով նման պատրաստուկները երկար ժամանակ չեն պահպանվում և այդ պատճառով կոչվում են ժամանակավոր պատրաս– Հուկներ: Նման պատրաստուկներ պատրաստելու համար մաքուր առարկա- ակիր ապակու վրա կաթեցնում են մի կաթիլ ջուր, նրա մեջ տեղավորում են ետազոտվող օբյեկտը և ծածկում են ծածկապակիով։ Ծածկապակին փխրուն դրա համար պետք է տեղադրվի շատ զգուշությամբ՝ երկու մատներով Հռնում են անկյուններից և իջեցնում են սկզբից մի եզրով` մինչև կաթիլին Հպվելը:

Աշխատանքից հետո օպտիկական ապակիները մաքրում են հատուկ ֆլանելից լաթով՝ առանց որևէ ուժ գործադրելու: Մաքրելուց առաջ կարելի է արտաշնչել ապակիների վրա։ Եթե դա չի բավարարում, կաթեցնում են մի կաթիլ մաքուր ջուր։

4. ՆԱԽԱԿՈՐԻԶԱՎՈՐ ԲՋԻՋՆԵՐԻ (ԲԱԿՏԵՐԻԱՆԵՐԻ ԵՎ ԿԱՊՏԱԿԱՆԱՉ ՋՐԻՄՈՒՌՆԵՐԻ) ՊԱՏՐԱՍՏԻ ՄԱՆՐԱՊԱՏՐԱՍՏՈՒԿՆԵՐԻ ԴԻՏՈՒՄ ԵՎ ՆԿԱՐԱԳՐՈՒՄ

Նախակորիզավոր բջիջները բնութագրվում են զարգացած բջջապատով, այդ բջիջներում բացակայում է ձևավորված կորիզը և չկան շատ Օրգանոիդներ: Նրանք միմյանցից տարբերվում են իրենց չափսերով և արտաքին տեսքով:

Աշխատանքի նպատակը: Ամրագրել նախակորիզավոր բջիջների մասին գիտելիքները։ Դիտել և նկարագրել նախակորիզավոր բջիջները, նշել դրանց առանձնահատկություններն: Ամրացնել մանրադիտակի հետ աշխատանքի հմտությունը, դիտարկման ուշադրությունը և համեմատման ունակությունը: Նյութեր և սարքեր: Բակտերիայի և կապտականաչ ջրիմուռի բջիջների պատրաստի մանրապատրաստուկներ, թորած ջուր, հատուկ յուղ,

լաբորատոր գործիքներ, առարկայակիր և ծածկող ապակիներ, դպրոցական

լուսային մանրադիտակներ, նախակորիզավոր բջիջների կառուցվածքի մասին նկարներ, աղյուսակներ, մոդելներ: Բնագիտական հոսքերում կարող են օգտագործվել դպրոցական կենսաբանության լաբորատորիայում պատրաստված բակտերիաների (աղիքային ցուպիկի) և կապտականաչ ջրիմուռի մանրապատրաստուկները: Այդ նպատակին կարող է ծառայել որևէ ոչ ախտածին բակտերիայի (աղիքային ցուպիկ) և կապտականաչ ջրիմուռի աճեցված կուլտուրաները, որոնցից մի հատվածը լաբորատոր գործիքների (պիպետ կամ հատուկ ասեղ) միջոցով տեղադրվում է մաքուր առարկայակիր ապակու վրա ջրի կամ հատուկ յուղի կաթիլում, ծածկվում ապակիով:

Աշխատանքի ընթացքը: Դիտե՛ք բակտերիայի և կապտականաչ ջրիմուռի բջիջների պատրաստի կամ պատրաստված մանրապատրաստուկները մեծ խոշորացումով դպրոցական լուսային մանրադիտակի տակ: Տետրում նկարեք այդ բջիջները: Նշե՛ք դրանց առանձնահատկությունը։ Տարբերակե՛ք բջջային ցիկլի տարբեր փուլերում կամ վիճակում գտնվող բջիջները։

5. ԲՈՒՍԱԿԱՆ, ՍՆԿԱՅԻՆ ԵՎ ԿԵՆԴԱՆԱԿԱՆ ԲՋԻՋՆԵՐԻ ՊԱՏՐԱՍՏԻ ՄԱՆՐԱՊԱՏՐԱՍՏՈՒԿՆԵՐԻ ԴԻՏՈՒՄ ԵՎ ՆԿԱՐԱԳՐՈՒՄ: ԲՈՒՄԱԿԱՆ ԵՎ ՍՆԿԱՅԻՆ ԲՋԻՋՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿԱՎՈՐ ՄԱՆՐԱՊԱՏՐԱՍՏՈՒԿՆԵՐԻ ՊԱՏՐԱՍՏՈՒՄ,

ԴԻՏՈՒՄ ԵՎ ՆԿԱՐԱԳՐՈՒՄ Բուսական, սնկային և կենդանական բջիջներն իրենց չափսերով, ար- տաքին տեսքով և կառուցվածքով ունեն նմանություններ և տարբերու-

թյուններ։ Վերջինները վերաբերում են բջջապատին, տարբեր օրգանոիդ

ներին։ Դրանք որոշում են շատ ֆունկցիաներ:

Աշխատանքի նպատակը։ Ամրագրել բուսական, սնկային և կենդանական բջիջների մասին գիտելիքները։ Դիտել և նկարագրել բուսական, սնկային և կենդանական բջիջները, նշել դրանց նմանությունները և տարբերություններն Ամրացնել մանրադիտակի հետ աշխատանքի հմտությունը, դիտարկման ուշադրությունը և համեմատման ունակությունը։

Նյութեր և սարքեր։ Բուսական (ջրիմուռի քլամիդոմոնադի կամ սոխի թեփուկի) (նկ. 180), սնկային (խմորասնկի կամ բորբոսասնկի) և կենդանական (էպիթելիալ հյուսվածքի) բջիջների պատրաստի մանրապատրաստուկներ, թորած ջուր, ապակյա թասիկներ, լաբորատոր գործիքներ, առարկայակիր և ծածկող ապակիներ, դպրոցական լուսային մանրադիտակներ, բուսական, սնկային և կենդանական բջիջների կառուցվածքի մասին նկարներ, աղյուսակներ, մոդելներ:

հրաբերում կարող են օգտագործվել դպրոցական կենսա- Բնագիտական բանության կարիերում կամ լաբորատորիայում պատրաստված բուսական կամ սնկային բջիջների մանրապատրաստուկները։ Այդ նպատակին կարող է ծառայել թվաիդուարդը կամ ի թեփուկը, թասիկի վրա պենիցիլ կամ այլ բորբոսասնկի աճեցված կուլտուրան, որոնց բարակ կտրվածքը կամ հատվածը լաբորատոր գործիքների (նշտար կամ ասեղ) միջոցով տեղադրվում է մաքուր առարկայաը ապակու վրա ջրի կաթիլում, ծածկվում ապակիով:

Աշխատանքի ընթացքը: Դիտեք բուսական, սնկային և կենդանական բը ջիջների պատրաստի կամ պատրաստված մանրապատրաստուկները մեծ խոշո- րացումով (մոտ 300 անգամ) դպրոցական լուսային մանրադիտակի տակ:

6. ԲՋՋԻ ՑԻՏՈՊԼԱԶՄԱՅԻ ՀԱՏԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՈՒՍՈՒՄՆԱՍԻՐՈՒԹՅՈՒՆԸ

Բջջի ցիտոպլազմայի հատկություններից է մածուցիկությունը, որի փոփոխությունն ունի մեծ նշանակություն միջավայրի տարբեր պայմաններին հարմարվելու գործընթացում: Կալիումի կատիոնների ազդեցությամբ ցիտոպլազմայի մածուցիկությունը նվազում է, իսկ կալցիումի կատիոնների ազդեցությամբ, հակառակը, այն մեծանում է:

Ցիտոպլազմայի մածուցիկությունը կարելի է որոշել դիտարկելով պլազմոլիզի տևողությունը։ Դա բարձր օսմոսային ճնշմամբ լուծույթի մեջ տեղադրելուց հետո բջիջների ուռուցիկ պլազմոլիզի առաջացումն է մանրադիտակի տեսադաշտում կեսից ավելի թվով բջիջների մոտ:

Աշխատանքի նպատակը Ամրագրել բջջի ցիտոպլազմայի մասին

գիտելիքները, ծանոթանալ բջջի մեջ ջրի մուտքի և նրանից ջրի ելքի

կարգավորմանը։ Որոշել բջջի ցիտոպլազմայի մածուցիկության վրա տարբեր

կատիոնների ազդեցությունը։ Ամրացնել մանրադիտակի հետ աշխատանքի

հմտությունը, դիտարկման ուշադրությունը, փորձարարությունը և փորձի

արդյունքների վերլուծության ունակությունը։ Նյութեր և սարքեր։ Սոխի թեփուկի կամ սենյակային բույսի տերևներ, սախարոզի, կալիումի նիտրատի (KNO3), նատրիումի քլորիդի (NaCl) 1 Մ- անոց լուծույթներ, կալցիումի նիտրատի (Ca(NO3)2, -,7 -անոց լուծույթ. ապակյա թասիկներ, ֆիլտրի թուղթ, լաբորատոր գործիքներ, առարկայակիր և ծածկող ապակիներ, դպրոցական լուսային մանրադիտակներ:

Աշխատանքի ընթացքը: Տեղադրեք բուսական հյուսվածքի փոքր կտորներ առարկայակիր ապակու վրա ջրի կաթիլում և դիտեք դրանց մեծ խոշորացումով դպրոցական լուսային մանրադիտակի տակ, ուշադրություն դարձրեք ցիտոպլազմայի դիրքին։ Դրանից հետո, ֆիլտրի թղթի օգնությամբ ջրի մնացորդները հեռացնելուց հետո, նմուշները տեղափոխեք սախարոզի, կալիումի, նատրիումի կամ կալցիումի կատիոնների լուծույթների կաթիլում։ Յուրաքանչյուր 5 րոպե հետո մի քանի անգամ ուշադրությամբ արձանագրեք նմուշներում ցիտոպլազմայի դիրքի փոփոխությունը պլազմոլիզի երևույթը: Լրացրե՛ք աղյուսակը:

Փորձեք վերլուծել ստացված արդյունքները և բացատրել

ցիտոպլազմայի մածուցիկության փոփոխության պատճառները։ Մտածեք, թե ի՞նչ կարող է կատարվել բջիջներում աղի կամ սախարոզի խիտ լուծույթներում երկար մնալուց հետո։ Ի՞նչ տարբերություն կա տարբեր կատիոնների դեպքում։ Ի՞նչ նպատակների համար կարելի է օգտագործել նման երևույթը։

7.ԲՈՒՍԱԿԱՆ ԲՋԻՋՆԵՐՈՒՄ ՄԻՏՈԶԻ ՓՈՒԼԵՐԻ ՈՒՍՈՒՄՆԱՍԻՐՈՒՄԸ

Աշխատանքի նպատակը։ Ամրապնդել միտոզի տարբեր փուլերի մասին ունեցած տեսական գիտելիքները

Նյութեր և սարքեր։ Նոր առաջացած արմատներով սոխ կամ սխտոր, մանրադիտակ, առարկայակիր ապակի, ծածկապակի, Պետրիի թասիկներ, լաբորատոր բաժակներ և փորձանոթներ, կաթոցիչ (պիպետ), ունելի, նշտար, ներկանյութ (ացետոկարմին)։

Միտոզի փուլերը կարելի է դիտարկել սոխի (2n=16) կամ սխտորի (2n=18) արմատների գոյացնող հյուսվածքի բջիջներում։

Աշխատանքի ընթացքը: Նոր առաջացած սոխի արմատից ժամա- նակավոր մանրադիտակային պատրաստուկ ստանալու համար կաթոցիչով առարկայակիր ապակու վրա կաթեցվում է մեկ կաթիլ ներկանյութ, որից հետո, ունելիով սոխի արմատի ծայրից պոկվում է մոտ մեկ սանտիմետր երկարությամբ հատված և տեղադրվում է ներկանյութի մեջ։ Պատրաստուկի վրա դրվում է ծածկապակի և ունելիով թեթևակի սեղմվում ճնշելով պատրաստուկը:

Պատրաստուկում կարելի է հայտնաբերել ինտերֆազում, պրոֆազի սկզբում և վերջում, մետաֆազում, անաֆազում և թելոֆազում գտնվող բջիջներ ։

11-րդ դասարան

1. ՄՈԴԻՖԻԿԱՑԻՈՆ ՓՈՓՈԽԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՎԻՃԱԿԱԳՐՈՒԹՅԱՆ ՈՒՍՈՒՄՆԱՍԻՐՈՒՄԸ ԲՈՒՅՍԵՐԻ ՐԻՆԱԿՈՎ: ՎԱՐԻԱՑԻՈՆ ՇԱՐՔԻ ԵՎ ԿՈՐԻ ԿԱՌՈՒՑՈՒՄ

Աշխատանքի նպատակն է ցույց տալ մոդիֆիկացիոն փոփոխականու- վիճակագրության օրինաչափությունները: Անհրաժեշտ նյութեր, գործիքներ և սարքեր.

1 . կարտոֆիլի պալարներ,

2. քանոն, 3. մատիտ:

Աշխատանքի ընթացքը.

1. Հաշվում ենք կարտոֆիլի պալարների վրա բողբոջների (աչքերի) քա- Վը: 2.Դասավորում ենք դրանք մի շարքում, ըստ հատկանիշի աճման:

3.Ստացած տվյալները գրում ենք աղյուսակում.

հատկանիշը Irrepeղների քանակը)

ատկանիշի հանդիպձան հաճախականությունը

4.Վարիացիոն շարքի հիման վրա կառուցում ենք վարիացիոն կոր, աբ- իսների առանցքի վրա տեղադրելով հատկանիշը (կարտոֆիլի պալարների վրա բողբոջների (աչքերի) քանակը), իսկ օրդինատների առանցքի վրա յուրաքանչյուր տարբերակի հանդիպման հաճախականությունը։ 5. Հաշվե՛ք այդ շարքի միջին մեծությունը:


2. ՄՈԴԻՖԻԿԱՑԻՈՆ ՓՈՓՈԽԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՎԻՃԱԿԱԳՐՈՒԹՅԱՆ ՈՒՍՈՒՄՆԱՍԻՐՈՒՄԸ ՄԱՐԴՈՒ ՕՐԻՆԱԿՈՎ։ ՎԱՐԻԱՑԻՈՆ ՇԱՐՔԻ ԵՎ ԿՈՐԻ ԿԱՌՈՒՑՈՒՄ

Աշխատանքի նպատակն է ցույց տալ մոդիֆիկացիոն փոփոխականու- թյան վիճակագրության օրինաչափությունները:

Աշխատանքի ընթացքը. 1.Չափում ենք դասարանի աշակերտների հասակը,

2.Դասավորում ենք դրանք մի շարքում, ըստ հատկանիշի աճման:

3.Ստացած տվյալների հիման վրա կառուցում ենք վարիացիոն շարք և

լրացնում աղյուսակը:

հատկանիշը (աշակերտների հասակը,

հատկանիշի հանդիպման հաճախականությունը

4.Վարիացիոն շարքի հիման վրա կառուցում ենք վարիացիոն կոր, աբցիսների առանցքի վրա տեղադրելով հատկանիշը (աշակերտների հասա- կը, սմ), իսկ օրդինատների առանցքի վրա` յուրաքանչյուր տարբերակի հան- դիպման հաճախականությունը: 5. Հաշվե՛ք այդ շարքի միջին մեծությունը։

3. ՄԱՐԴՈՒ ԳԵՆԵՏԻԿԱՅԻ ՈՒՍՈՒՄՆԱՍԻՐՄԱՆ ՏՈՀՄԱԲԱՆԱԿԱՆ ՄԵԹՈԴԸ

Աշխատանքի նպատակը։ Ծանոթանալ մարդու գենետիկայի ուսումնա- սիրման տոհմաբանական մեթոդին և տիրապետել դրա գործնական կիրա- ռությանը:

Աշխատանքի ընթացքը։ Ընտրել որևէ հատկանիշ կամ հիվանդություն, օրինակ աջլիկություն և ձախլիկություն, շագանակագույն և երկնագույն աչքեր, կարճատեսություն և նորմալ տեսողություն և այլն։ Գրանցեք ձեր իքովների և եղբայրների, ծնողների, տստերի և պասերի, այլ հարազատների աբարեկամների ըստ այդ հատկանիշի ունեցած տվյալները: Տվյալների հիման կազմե՛ք տոհմաբանական գծապատկեր՝ օգտագործելով հետևյալ նշանակումները

առողջ տղամարդ

առողջ կին

հիվանդ տղամարդ

հիվանդ կին

հետերոզիգոտ կրողներ կամ ոչ լրիվ կլինիկական դրսևորում

ամուսնություն

Տվյալների հիման վրա եզրակացնել տվյալ հատկանիշի ժառանգման բնույթի մասին. դոմինանտ է, թե՞ ռեցեսիվ, սեռի հետ շղթայակցված է, թե՞ ոչ, եթե այո, ապա X թե՞ Y քրոմոսոմի հետ է շղթայակցված և այլն:

Տվյալները գրանցել հետևյալ աղյուսակում

Հատկանիշ

Ժառանգման բնույթը

Հիմնավորումներ

ձախլիկություն

աուտոսոմային, ռեցեսիվ

Տվյալների հիման եզրակացրեցինք, որ ձախլիկ ծնողներից ծնվում են ձախլիկ երեխաներ, երկու աջլիկ ծնողներից կարող են ծնվել ձախլիկ երեխաներ, տղաների և աղջիկների մոտ հատկանիշը հանդիպում է հավասար հաճախականությամբ և այլն։

4. ԳԵՆԵՐԻ ԵՎ ԳԵՆՈՏԻՊԻ ՀԱՃԱԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ՊՈՊՈՒԼՅԱՑԻԱՆԵՐՈՒՄ

Աշխատանքի

նպատակը

ուսումնասիրման պոպուլյացիոն

Ծանոթանալ վիճակագրական

գենետիկայի և տիրապետել

մարդու մեթոդին

դրա գործնական կիրառությանը: Աշխատանքի ընթացքը: Ընտրել որևէ հատկանիշ կամ հիվանդություն, օրինակ՝ ձախլիկություն: Հաշվել դասարանի կամ դպրոցի աշակերտներից քանի՞սն են ձախլիկ: Ըստ ստացված տվյալների հաշվել գեների և գենո- տիպերի տոկոսը և տվյալները գրանցել աղյուսակում.

Տվյալներն ըստ դասարանի

հատկանիշ

ժառանգման բնույթը

հաճախությունը Ծաղկ կրող ընդո թիվ

դոմինանտ (a) գեն տոկոսը

որցեսիվ (a) գենը տոկոսը

տրոհվ աուանձնյակ- Լերի տոկոսը:

- առանձնակ- ների

44 գենե- A= գենը- ծ գեն Ատուրով։ առանձնյակ- ների տուլուսը տոկոսը

Տվյալներն ըստ դպրոցի

համախությունը աքի կրեդեղի թիկ

դումինատ (4) գենը գուրա

ռեցեսիվ (1) դեր գդուկումը

AA գեն տիպով առանձնյակ ոկալ

Aa oblin

ստիպով առանձնյան– տոկոսը:

Ագենոր

ստիպում առանձնյակի

Փորձե՛ք պատասխանել հետևյալ հարցերին,

1. Կան արդյո՞ք տարբերություններ ըստ դասարանի և ըստ դպրոցի հաշվարկված տվյալների միջև։


Մանկավարժական ճամբար 22.08-31.08

 Ավագ դպրոցի աշխատակարգ

9:00-12:30 աշխատանք դպրոցում հետևյալ բովանդակությամբ և ժամատախտակով
9։00-9։15՝ մանկավարժական ընդհանուր պարապմունք Մարմարյա սրահում
9։15-10:15՝ հավաքներ մասնախմբերով, նախագծային խմբերով

10։30՝ աշխատանք հետազոտական վարժարանի, մանկավարժական խորհուրդներով

  • 11։30-14։00՝ դասավանդողների անհատական կամ խմբային աշխատանք
    • կաբինետների մաքրություն
    • սեպտեմբերի 1-ի, 21-ի նախագծերի հրապարակում
    • նախագծային շաբաթվա անելիքների հրապարակում
    • ուսումնական առաջին շրջանի օրացույցների, անհատական պլանների հրապարակում
    • 200-ից ավել ժամ բացակա ունեցող սովորողների աշխատանքների արդյունքների ամփոփում, որոշման հրապարակում
    • հետազոտական աշխատանք չկատարած սովորողների աշխատանքների հրապարակում, օրացույցի կազմում
    • կարգերի քննարկում, լրամշակման առաջարկներ
    • ուսումնական ամառ նախագծերի ամփոփում, հրապարակում բլոգներում
    • Առարայական ծրագրերի հետ կապված շտկումներ, փաթեթների վերանայում

12։30՝ ընդմիջում

14։00-ից նախատեսվող աշխատանքի ուղղությունները

Մարզական ակումբ ՝ անհատական աշխատանք`լաբորատոր փորձերի համալրում։

Monday, July 3, 2023

Բնագիտության ընտրության գործնեության ծրագիր



9-րդ դասարանի ընտրության գործնեության դասընթացի նպատակն է նպաստել սովորողների մասնագիտական կողմնորոշմանը, նախորդ տարիներին ստացած տեսական գիտելիքները բերել լաբորատոր դաշտ՝ կատարել համապատախան փորձեր, հետազոտել,կատարել  վերլուծություններ։Դասընթացը իր մեջ ներառում է հետևյալ բաղդրիչները՝

  • ձևավորել և զարգացնել գիտելիքներ բնություն-կենդանի կապի , փոխներգործության մասին
  • կապ հաստատել և զարգացնել համագործակցային նախագծեր այլ ուսումնական հաստատությունների  հետ՝ ԵՊՀ կենսաբանական ֆակուլտետ, Մոլեկուլային կենսաբանության ինստիտուտ, տարբեր լաբորատորիաներ, թանգարաններ 
  • կազմել և վարել կենսաբանական ամսագիր , որտեղ կհրապարակվեն սովորողների հետազոտական աշխատանքները
  • համալրել կենսբանական փորձերի շարքը՝ գտնել տարբեր աղբյուրներից , մշակել և իրականացնել լաբորատորիայում, ներկայացնել ստացած արդյուքները, պարզաբանել
  • հետազոտել մոդուլային ձևաչափով կենսաբանության բոլոր ոլորտները/բույսեր, կենդանիներ, մանրէներ, մարդու անատոմիա, բջջաբանություն/

1.Ներածություն – կենդանի համակարգեր,կյանքի կազմավորվածության մակարդակներ:


2.Նախակորիզավորների թագավորություն:
1.Ընդհանուր բնութագիրը,
ծագումը
2.Բակտերիաների կառուցվածքը
3.Նախակորիզավորների դերը բնական համակեցություններում և մարդու կյանքում։Պանրի, մածնի ստացում, տեսանկարահանում, լուսաբանում բլոգներում։
Թեման ամփոփել համապատասխան փորձերով։


3.Սնկերի թագավորություն:
1.Ընդհանուր բնութագիրը,ծագումըմիաբջիջ և բազմաբջիջ սնկերի կառուցվածքը:
2.Սնկերի հիմնական խմբերըմակաբույծ և օգտակար սնկեր3.Սնկերի օգտագործումը սննդի և մանրէակենսա բանական արդյունաբերության մեջ
Թեման ամփոփել մանրադիտակային պատրաստուկների ուսումնասիրմամբ, տվյալների գրանցմամբ,արդյունքների վերլուծմամբ։

4.Բույսերի թագավորություն – Ստորակարգբույսերի ենթաթագավորություն - ջրիմուռների,քարաքոսների ընդհանուր բնութագիրը,կառուցվածքային առանձնահատ
կությունները,դերը բնության մեջ և գործնական նշանակությունը
5.Բարձրակարգ բույսերի ենթաթագավորություն:
  • Սպորավոր բույսեր:
  • Մամուռներիձիաձետերի,պտերանմանների կառուցվածքային առանձնահատկություններըտարածվածությունները  և դերը բնության մեջ:
  • Սերմավոր բույսեր:Մերկասերմերի և ծածկասերմերի կառուցվածքըառանձնահատկություններ
Թեման ամփոփել բույսերի տարբեր տեսակների ուսումնասիրմամբ, տեսակավորմամբ։

6․Կենդանիների թագավորություն, ուսունասիրել տարբեր կենդանիների կառուցվածքային առանձնահատկությունները, ֆունկցիանալ նմանությունները և տարբերությունները, պարզաբանել վերջինները։ 
Թեման ամփոփել կենսաբանական ամսագրում հրապարակվող ուսումնական նյութերով։

7․Կյանքի ոչ բջջային ձևեր՝ վիրուսներ, դրանց դերը մարդու կյանքում , բնության մեջ, տարածման եղանակաները, հարուցող հիվանդությունները։
Թեման ամփոփել կենսաբանական ամսագրում հրապարակվող ուսումնական նյութերով։

8․Մարդու անատոմիա՝ օրգան-համակարգեր, կառուցվածք, ֆունկցիաներ, հանդիպող հիվանդություններ, դրանց առաջացման պատճառները, ախտանիշները և կանխարգելումը։

Թեման ամփոփել կենսաբանական ամսագրում հրապարակվող ուսումնական նյութերով։

9․ Բջջի կառուցվածքը, նրանում ընթացող կեսաքիմիկական ռեակցիաները, վերջիններիս խանգարման հետևանքով առաջացող հիվանդությունները, դասակարգումը։
Թեման ամփոփել կենսաբանական ամսագրում հրապարակվող ուսումնական նյութերով։

10․Գենետիկայի  հիմունքները, մուտացիաներ, դրանց տեսակները,առաջացման պատճառները, հիվանդությունները, վերջիններիս արտահայտման և փոխանցման ձևերը։
Թեման ամփոփել կենսաբանական ամսագրում հրապարակվող ուսումնական նյութերով։

Thursday, June 29, 2023

Տարեկան հաշվետվություն

 

2022-2023 ուստարվա ընթացքում ղեկավարել եմ 10,11,12-րդ ընտրությամբ դասընթաց և 9-րդ դասարանի հանրակրթական դասընթաց:
Իրականացրել եմ մի շարք ճամփորդություններ սովորողներիս հետ, տպավորությունները և արդյունքները, ինչպես նաև ճամբարները, ներկայացրել եմ ամենամսյա հաշվետվություներում։ 

1.Հունիս ամսվա հաշվետվություն 

 2.Մայիս ամսվա հաշվետվություն

 3.Ապրիկլ ամսվա հաշվետվություն

4.Ուսումնական 2-րդ շրջանի հաշվետվություն 

5.Դետկտեմբեր ամսվա հաշվետվություն 

6.Նոյեմբեր ամսվա հաշվետվություն 

7.Հոկտեմբեր ամսվա հաշվետվություն 

8.Սեպտեմբեր ամսվա հաշվետվություն